Eksperyment pedagogiczny

Tekst z 2016

I ponownie mamy Dzień Nauczyciela… Mimo że emeryt ze mnie, w uroczystościach udział biorę. Zwłaszcza w tych nieoficjalnych. Właśnie dziś nabyłam towar, którego nie może być na fakturach funduszu socjalnego i Komitetu Rodzicielskiego. Wyjeżdżamy całą Radą Pedagogiczną poza miasto. Będzie balanga.

Ach, gdzie te czasy, kiedy imprezowało się w szkole…Starsi nauczyciele pamiętają, oj pamiętają swoje niepedagogiczne zachowania… Tymczasem weszła w życie ustawa o trzeźwości i nawet po lekcjach szkolne mury nie mają prawa widzieć wiadomego towaru.  

Ale nie o tym dziś będzie… W moim wieku święto belfrów sprzyja wspomnieniom. Obudziły się one również z powodu śmierci Andrzeja Wajdy… bo było to tak….

Nie wiem kto i w jakich okolicznościach na początku lat dziewięćdziesiątych w mojej szkole – ośmioklasowa podstawówka – przeprowadził eksperyment pedagogiczny. Z najlepszych uczniów utworzono najlepszą klasę, najgorsi trafili do najgorszej. Praktycznie była to dzieciarnia z rodzin patologicznych, drugoroczni, niedostosowani społecznie, z kuratorem oraz – dzieci upośledzone umysłowo. Jak każda klasa, ta miała przypisaną literę – ostatnia klasa w tym roczniku czyli „F”. Tak powstałą klasa „afu”. W czwartej klasie z najlepszymi pracowali najlepsi nauczyciele, z najgorszymi pozostali. Nauczyciele twierdzili, że w tej klasie nie da się normalnie pracować. Wracali z lekcji w stanie skrajnej depresji. Przyznaję się, należałam do grupy, która nie rozumiała swych kolegów. Jak to nie można do nich dotrzeć? Po dwóch latach dyrekcja wymieniła nauczycieli i po cichu dała nam wolną rękę w prowadzeniu klasy F.

Przepracowałam z tymi ludźmi trzy lata.

Zaczęłam od … olewania uczniów. Przychodziłam do klasy, sprawdzałam obecność i prowadziłam lekcję sama ze sobą i z tablicą. Kilka razy w ciągu zajęć powtarzałam, że „płacą mi za przeprowadzoną lekcję, a nie za to, czy ktoś będzie to umiał, czy nie, czy ktoś zda do następnej klasy, czy nie, czy ktoś wyląduje za kratami, czy nie…”.

Po kilku tygodniach coś zaczęło do nich docierać. Byli zdziwieni, że nie nawołuję ich do nauki, nie przekonuję, że powinni się uczyć. Oddałam im ich los we własne ręce. Wreszcie zaczęli mnie zauważać.

Potem nasze zajęcia rzadko przypominały normalne lekcje. Czasami siadałam na krześle i komunikowałam, że nie chce mi się dziś pracować i możemy sobie pogadać. I gadaliśmy. O życiu, o problemach, o polityce, o filmach, o książkach… Biedacy, nie wiedzieli, że przemycam treści szkolnego programu…Oczywiście nie obyło się bez konfliktów. Ktoś mi kiedyś podpadł. Wrzasnęłam. Trzasnął drzwiami. Zapisałam w dzienniku fakt opuszczenie zajęć przez ucznia.

- I pani za nim nie pobiegnie? Nie będzie pani prosiła, żeby wrócił na lekcje? – ktoś mnie zapytał.

- Nie. Niech sobie idzie. Spokojniej będzie.   

Wrócił po kilku dniach. Już więcej mi nie podpadał.

Kiedyś ja im podpadłam. Powiedzieli, ze zniszczą mi auto. Zgodziłam się.

- Nie ma sprawy. Zróbcie porządek.

Dlaczego? Może chodzi o odszkodowanie?

- Ale pani to w ogóle dojeżdża do pracy?

- Oczywiście.

- A czym? – padło wreszcie zasadnicze pytanie.

- Autobusem.

To starcie wygrałam.

Jednego roku rozchorowałam się. Po dwóch tygodniach nieobecności w szkole, zadzwonili do mnie (skąd mieli numer?). Oznajmili, żebym jak najszybciej wracała, bo „ta co do nas przychodzi to lekcje normalne chce prowadzić”, a oni wcale jej nie będą się słuchać, bo …. Tu nastąpiła niecenzuralna wypowiedź. Nie powiem, miło mi się zrobiło.  

I tym właśnie ludziom, kiedy byli w ósmej klasie (mieli od 15 do 17 lat) pokazałam w ramach lekcji polskiego „Kanał” Andrzeja Wajdy. W pracowni znajdował się kineskopowy telewizor oraz szczyt ówczesnej techniki – odtwarzacz video. Przyniosłam kasetę z nagranym przeze mnie z telewizji filmem.

Najpierw było wprowadzenie – krótka historia powstania warszawskiego. Potem wyjaśnienie, że film jest czarno-biały, bo stary, starszy ode mnie. I niech oglądają, bo pan od historii będzie z tego filmu pytał.

Patrzyli na mnie podejrzanie. Rozłożyli się na ławkach. Niektórzy podstawili pod nogi krzesła. Włączyłam projekcję. Początkowo nie byli zachwyceni. Nawet śmiali się z niektórych scen. Jednak powoli wciągali się w fabułę. Czasami czegoś nie rozumieli. Pytali. Odpowiadałam.

Kiedy filmowy oddział zszedł do kanałów, zamilkli. Dyskretnie zerkałam na wpatrzone w telewizor oczy.

- Którędy oni idą? – ktoś zapytał.

- Kanałami.

- Jakimi kanałami?

- Kanalizacyjnymi.

- Tam gdzie są gówna?

- Tak.

- I oni idą wśród tego gówna?

- Tak.

- O, kur…. Ja pierd… Jeb… faszyści! – rozległo się w klasie. Niektórzy uderzyli pięścią w pulpit ławki.

Pamiętam jak przez mgłę zakończenie roku szkolnego. Najlepsza klasa rozbiła bank z nagrodami. Zarozumiali, pewni siebie, dumni stawali przed dyrekcją. Klasa F stała z boku i uśmiechała się drwiąco…

Nie wiem, jak potoczyły się losy uczniów z tej klasy... Zatarły mi się w pamięci ich twarze… Kiedy kończyłam pracę w szkole, uświadomiłam sobie, że uczniowie z „afu” nie byli wcale tacy źli…Po nich spotkałam gorszych…